چکیده : مقاله ی حاضر با عنوان اصول و مبانی نظری اعجاز علمی قرآن ،این مبانی را بطور کامل مورد بررسی قرار می دهد . بحث اعجاز علمی قرآن از یک سو زیر مجموعه ی بحث تفسیر علمی قرآن و از یک سو زیر مجموعه بحث اعجاز قرآن است لذا برای اشراف کامل بر بحث اعجاز علمی باید ابتدا بحث تفسیر علمی و رابطه ی بین علم و دین روشن شود و سپس بحث اعجاز قرآن مورد بررسی قرار گیرد . منظور از علم در تفسیر علمی ،علوم تجربى است، يعنى علومى كه با شيوه امتحان و تجربه درستى و يا نادرستى قوانين حاكم بر طبيعت را بررسى مىكند. پس منظور از تفسير علمى همان توضيح دادن آيات قرآن، به وسيله علوم تجربى است.این شیوه ی تفسیری به سه روش انجام می شود که تنها یک روش از آن که استخدام علوم برای فهم بهتر قرآن است مورد قبول واقع می شود و دو روش دیگر مورد پذیرش نیست. در مورد رابطه ای که می توانند علم و دین با هم داشته باشند سه دیدگاه مطرح است بعضی قائل به جدایی،بعضی قائل به تعارض و بعضی قائل به تقابل بین علم و دین هستند. اما در مورد این دیدگاه که بین علم و دین تعارض است باید گفت میان آیات محکم که ظهور قطعی در معنا دارند هیچ گونه تعارضی با نظریات قطعی در علوم طبیعی وجود ندارد .و اگر تعارضی هم به چشم بخورد تعارض بدوی است که امری رایج است که درسایر علوم دینی هم وجود دارد. اما در مورد دیدگاه جدایی بین علم و دین باید گفت .عقل و وحی دو منبع معرفت جداگانه نیستند عقل مکمل و مبین وحی و وحی نیز مکمل و هادی عقل است و تفکیک قلمرو قرآن و علم مبانی مستدل و قابل دفاعی ندارد. اما در مورد دیدگاه ارتباط بین قرآن و علم این دیدگاه برآن است که میان قرآن و علم ارتباط و تعامل کامل وجود دارد . بر این اساس اگر حقایقی در قرآن کریم از پدیده های طبیعی بیان شده باشد لا جرم نمی تواند با علوم طبیعی سازگاری نداشته باشد اما در مورد صحیح بودن تفسیر علمی قرآن دیدگاه های متفاوتی وجود داشته و بعضی موافق با این نوع تفسیر و بعضی مخالف با این شیوه ی تفسیری هستند که اختلاف در این مسأله بر می گردد به این که هر کدام از آن ها چه شیوه ای را برای این تفسیر برگزیده اند چرا که گفتیم تنها یک شیوه ی تفسیر علمی و آن هم استخدام علوم برای فهم قرآن معتبر است .اما این شیوه ی تفسیری هم ضوابط خاص خود را دارد که اگر تمام این ضوابط رعایت شود تفسیر علمی صحیح خواهد بود . اما در مورد اعجاز قرآن گذشت که بحث اعجاز علمی قرآن از یک سو زیرمجموعه بحث اعجاز قرآن نیز محسوب می شود . اصولا معجزه یعنی کسی که مقامی از جانب خدا ادعا می نماید ،عملی را به عنوان گواه بر صدق گفتار خود انجام دهد که از حدود قوانین طبیعی بیرون بوده ودیگران از آوردن مانند آن ،عاجز و ناتوان باشند . اکثرمعجزات انبیا جنبه ی حسی داشته اما قران معجزه ای است عقلی. قرآن از جهات مختلفی دارای اعجاز است از جمله فصاحت و بلاغت،آهنگ پذیری قرآن ،اعجاز در الفاظ ،معانی قرآن ،تاریخ و قصص ،قرآن و خبر از آینده ، صرفه و اعجاز علمی قرآن . مطالب علمی قرآن را می توان به چهار صورت دسته بندی کرد .اشاره پدیده های طبیعی هستند که از آن ها نام برده شده ولی به ظاهر شگفتی یا اعجاز آمیز بودنش را مطرح نکرده اما همین اشارات زمینه ساز پیشرفت علوم تجربی در جهان اسلام شده است .شگفتی به مطالب علمی ویژه ای می گویند که صدور آن ها از یک فرد درس نخوانده در محیط جزیره العرب صدر اسلام بسیار بعید بوده است.واعجاز علمی مطالبی است که تا زمان نزول قرآن و حتی قرن ها بعد از آن کسی از این حقایق علمی با خبر نبوده و این مطالب نوعی راز گویی یا اخبار از غیب محسوب می شود.اما تفاوت اعجاز با شگفتی ها در این نکته است که در شگفتی ها مطالبی که ارایه شده است ،به صورت نادر و پراکنده در زمان نزول قرآن مطرح بوده است.نظریه پردازی های علمی قرآن .این عنوان شامل موضوعاتی می شود که علوم فعلی به نتیجه قطعی در مورد آن نرسیده است اما متفکر دینی میتواند با مراجعه به قرآن نظر قرآن را به عنوان نوعی پیشگویی ارائه دهد. این بخش بعد از قطعی شدن در زمره اعجاز های علمی تثبیت شده قرآن قرار می گیرد. کلید واژه ها :اصول ؛مبانی ؛اعجاز ؛اعجاز علمی ؛تفسیر علمی
اصول و مبانی نظری اعجاز علمی قرآن
